Leem als substraat – deel 4/4

Leem als substraat – deel 1: succulenta.nl/leem-als-substraat/
Leem als substraat – deel 2: succulenta.nl/leem-als-substraat-deel-24/
Leem als substraat – deel 3: succulenta.nl/leem-als-substraat-deel-34/

Leem en ongedierte

Een mineraal substraat (wat leem in z’n pure vorm is) heeft volgens zeggen een gunstige werking wat betreft ongedierte die zich richten op ondergrondse plantendelen, of zich vestigen in het substraat om later de bovengrondse plantendelen aan te vallen. Sciara-vliegen worden naar het schijnt vooral aangetrokken door organische toevoegen in substraten, zoals potgrond. Ook wortelluis schijnt geen liefhebber te zijn van minerale substraten. Dus met (pure) leem met je meer kans dat probleem te ontlopen.

Zelf heb ik wat betreft ongedierte bij mijn planten vooral last van wolluis en spint. Dit is ongedierte dat zich voornamelijk richt op bovengrondse plantendelen. Scriara-vliegen heb ik in mijn collectie nooit opgemerkt (ook niet toen ik nog veel potgrond gebruikte). Wortelluis slechts een enkele keer. Dit betrof aantasting van planten die toen nog in mengsel van vooral potgrond stonden. Dat ik zelf nog geen wortelluis of Sciara-vliegen heb aangetroffen bij planten die in leem staan betekent voor nu niet dat ik mag zeggen dat leem inderdaad de gunstig effect op een aantal ongedierte heeft. De gunstige werking van een mineraal substraat als leem, klei, flugzand of seramis kan ik dus niet uit eigen ervaring beamen, noch ontkennen. Daarvoor is mijn ervaring met het gebruik van leem (twee jaren) nog te kort. Ik ben nog niet toe geweest aan het noodzakelijk verpotten van planten die in leem staan. En van Sciara-vliegen bij mijn zaailingen heb ik sowieso geen last gehad, voorzover ik het weet.

Waar leem te verkrijgen

Leem is bij mijn weten niet te verkrijgen bij tuincentra en soortgelijke handel*. Zelf woon ik ook niet in een omgeving waar ik leem van een akker kan scheppen, zoals in sommige delen van Limburg**. Ondanks dat ik al jarenlang adviezen hoor om leem toe te voegen aan het substraat van (sommige) succulenten, kon ik dit nooit zelf proberen.

Uiteindelijk heb ik na lang zoeken een leverancier van leem gevonden in Zutphen, die het verkoopt voor het stuken van muren. Het leem was daar verkrijgbaar in poedervorm, of als kruimelige leem (ze noemen deze variant ‘vochtige leem’). Na eerst met een kleine hoeveelheid getest te hebben, heb ik twee jaar geleden besloten om dan maar een hele kuub leem te bestellen. Een kleine investering waarbij je voor de komende jaren goed zit qua voorraad. En ze komen de vele kilo’s leem bij je thuis afleveren!
Nu ik meer dan genoeg leem tot mijn beschikking had, kon ik eens goed beoordelen in hoeverre het gebruik ervan een toevoeging zou kunnen zijn voor mijn liefhebberij. En dat was het gelukkig! De resterende honderden kilo’s leem die ik heb overgeheveld in aparte zakken en opgeslagen, zullen vast sneller opraken dan ik zou willen…

* Wel is het zo dat je hier en daar kan je tegen redelijk hoge prijzen wel wat zakjes van een of twee kilo zou kunnen vinden. Maar dat was voor een beoogd grootverbruiker als ik – met een broeikas van dertig vierkante meter en honderden mesems – geen gewenste optie.

** Eventueel is klei ook een aardig alternatief voor leem, met redelijk overeenkomstige eigenschappen. Klei blijft vanuit mijn ervaring alleen veel langer vochtig dan leem. Tevens draagt klei verzameld uit een omgeploegde weiland vaak verse zaden van onkruid met zich mee, die kunnen ontkiemen als je het eenmaal gebruikt als substraat. Wel is klei makkelijk te vinden op weilanden waar voorheen een rivier heeft gelopen. Daarom is het in grote delen van het land in de buurt van grote rivieren een stuk beter verkrijgbaar dan leem. Ik haal wel eens klei op van een net omgeploegde weiland op de grens tussen Herwen en het Duitse Elten. De grote omgeploegde brokken klei vlak naast de weg kunnen zo van het land opgeraapt worden. Op dit weiland liep vroeger een aftakking van de Rijn, dat een kleisoort heeft achtergelaten dat goed uithardt als het eenmaal is opgedroogd.

Dit artikel is eerder verschenen in Succulenta, nummer 2, jaargang 92, 2013, en later ook als artikel in iets andere vorm op Cactusinfo.nl: http://cactusinfo.nl/index.php/hulpmiddelen/412-leem-als-substraat